ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Η μουσική της Ορθόδοξης εκκλησίας, των Βαλκανίων και της Ρωσίας που ονομάζεται έτσι, επειδή καλλιεργήθηκε στο Βυζάντιο την περίοδο της ακμής του, αποτελεί σπουδαία περιοχή του μουσικού στερεώματος. Οι βυζαντινές συνθέσεις είναι ένα ιδιαίτερο είδος μελωδικών συνθέσεων, με ιδιότυπη τεχνοτροπία και έχει τις βάσεις του στην αρχαία ελληνική μουσική.
Η παρακμή της αρχαίας ελληνικής μουσικής σημειώνεται με το χριστιανισμό, όταν η μουσική περιορίζεται σχεδόν στην ψαλμωδία.
Βέβαια η μουσική της πρωτοχριστιανικής περιόδου δεν είναι καθαρά ελληνική γιατί στοιχεία εβραϊκά, χαλδαϊκά και συριακά είχαν εισχωρήσει σε αυτή.
Στη βυζαντινή περίοδο δεν υπάρχει μουσική στις ευρωπαϊκές χώρες. Μόνο ο κρυφά προσευχόμενος χριστιανός στη βάση της ελληνορωμαϊκής θεωρίας διαμορφώνει δική του μελωδία, η οποία στηρίζεται στη μουσική απαγγελία, το λεγόμενο Αμβροσιανό μέλος. Το δεύτερο είναι το Γρηγοριανό που λέγεται και κάντους πλάνους και διατηρείται μέχρι και σήμερα στη δυτική εκκλησία. Το Γρηγοριανό μέλος αύξησε τους τέσσερις τρόπους σε οχτώ.
Στην ίδια εποχή -11ος αιώνας μΧ- ανάγεται και η σημερινή ονομασία των φθόγγων και θεωρείται ότι ανήκει στον Γκουίντο ντ' Αρέτσο.
Η πρώτη περίοδος της βυζαντινής μουσικής φθάνει ως τον 4ο αιώνα. Την περίοδο αυτή κυριαρχεί η απλή μελωδία, δηλαδή μονότονη και ομόφωνη κατά την οποία όλοι μαζί έψαλλαν τον ίδιο φθόγγο η σε αντιφωνία πρώτης και όγδοης, χωρίς άλλους συνδυασμούς. Οι μελωδίες ήταν τονισμένες σε ύμνους των Πατέρων της εκκλησίας και στους ψαλμούς του Δαβίδ.
Τον 4ο αιώνα θεσπίστηκε από τη Σύνοδο της Λαοδικείας κανονισμός που καθιέρωνε τους ψάλτες ενώ ως τότε έψαλλε όλο το εκκλησίασμα.
Κατά τη δεύτερη περίοδο (5ος αιώνας - 7ος αιώνας μ.Χ.) η μουσική γίνεται πιο πλούσια και ισότιμη με την ποίηση. Η όλη μουσική δημιουργία της περιόδου χαρακτηρίζεται ως βυζαντινή μελουργία. Οι ύμνοι αρχίζουν και στρέφονται εναντίον των αιρέσεων, καθώς οι αιρετικοί καλλώπιζαν υπερβολικά τις συνθέσεις τους για σκοπούς προσηλυτισμού.
Οι αρχές του 6ου αιώνα είναι ο χρυσός αιώνας της βυζαντινής τέχνης της εκκλησίας με την εμφάνιση του Ρωμανού, του Πινδάρου της εκκλησιαστικής ποίησης όπως και του Ανδρέα, Επισκόπου Κρήτης.
Η τρίτη περίοδος αρχίζει από τον Ιωάννη το Δαμασκηνό (περίφημο θεολόγο, φιλόσοφο και υμνογράφο) και φτάνει μέχρι τον Ιωάννη τον Κουκουζέλη (12ος αιώνας) ο οποίος αναμόρφωσε και συμπλήρωσε το γραφικό σύστημα της βυζαντινής μουσικής.
Τότε δημιουργήθηκε συγκροτημένο σύστημα από εκκλησιαστικά άσματα, καταρτίστηκε η Οκτώηχος (έργο του Ιωάννη Δαμασκηνού) όπου χρησιμοποιήθηκαν και τα τρία γένη της μουσικής (διατονικό, χρωματικό και εναρμόνιο), και η μουσική αναπτύχθηκε σε πλήρη τέχνη.
Αντιστοιχεία των μουσικών φθόγγων του τονοδότη :
1.Βυζαντινής : ΝΗ ΠΑ ΒΟΥ ΓΑ ΔΗ ΚΕ ΖΩ
2.Ευρωπαικής : DO RE MI FA SOL LA SI
3.Αμερικής : C D E F G A B