"Η μουσική στην Ελλάδα: ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ"

Επί σειρά ετών "καταπίνω" την γλώσσα μου για τα κακώς κείμενα στην μουσική ζωή του τόπου μας... και πνίγομαι... Ουδέποτε μίλησα-έκρινα επιστήμες ή τέχνες που δεν γνωρίζω... Την μουσική όμως (σαν τέχνη και επιστήμη μαζί) την σπούδασα με σεβασμό και σοβαρότητα κοντά σε πραγματικά "μεγάλους". Και την υπηρετώ επί σειρά ετών, κάτω από δύσκολες συνθήκες, με εντιμότητα και συνέπεια. Αυτό μου δίνει -πιστεύω- το δικαίωμα να αναφερθώ στην κατάντια της μουσικής, στην Ελλάδα του 2009!
* Η συντριπτική πλειοψηφία των Ωδείων -σήμερα- είναι μαγαζάκια που ΠΟΥΛΑΝΕ πτυχία. Άλλοτε ουσιαστικά, γεμίζοντας τον τόπο χαρτιά... Και άλλοτε μεταφορικά: μονόφθαλμοι ή εντελώς αστοιχείωτοι δάσκαλοι διαιωνίζουν την ημιμάθεια ή την αμάθειά τους, μοιράζοντας πτυχία χωρίς αντίκρισμα και καταδικάζουν τους μαθητές τους σε έναν μουσικό μεσαίωνα...
Δεκάδες παιδάκια έχουν απευθυνθεί σε μένα και σε άλλους σοβαρούς συναδέλφους.. Παιδάκια που υποτίθεται πως έχουν χρόνια σπουδών και βρίσκονται σε υψηλές τάξεις.. Παιδάκια των οποίων οι γονείς επί χρόνια πληρώνουν ακριβά δίδακτρα.. Παιδιά που ξεκίνησαν με αγάπη για την μουσική, αλλά κανείς δεν τους είπε ποτέ πως για να παίξουν ένα μουσικό όργανο ή για να τραγουδήσουν σωστά απαιτείται σοβαρή-πολυετής σπουδή. Σπουδή με πρόγραμμα-συγκέντρωση-λεπτομέρεια, πολύωρη εβδομαδιαία μελέτη, παρακολούθηση ποιοτικών συναυλιών και χίλια δύο άλλα! Δεκάδες φορές αναγκάστηκα να παίξω τον ρόλο της "κακιάς-υπερβολικής-ψωνισμένης", λέγοντας σε τέτοια παιδιά (που μου ζήτησαν την γνώμη μου για το επίπεδό τους) πως τα χρόνια που αφιέρωσαν είναι για πέταμα, ή ότι είναι εντελώς "στραβά διδαγμένα"....
Στον αντίποδα αυτής της πραγματικότητας, τα ελάχιστα Ωδεία που δουλεύουν ακόμα ποιοτικά και έντιμα, φυτοζωούν... Γιατί ο απαίδευτος μουσικά Έλληνας προτιμά τα Ωδεία- Σχολές "μπακάλικα", που θα δώσουν στο παιδί του ένα εύκολο-γρήγορο (και με λίγο λάδωμα...) πτυχίο... και την ευκαιρία να καμαρώσει γι΄αυτό στον φίλο ή τον γείτονα! Βέβαια τον έλεγχο όφειλε να τον κάνει το αρμόδιο ΥΠ.ΠΟ. και όχι ο κάθε γονιός... αλλά, στην Ελλάδα ζούμε!...
* Οι χιλιάδες λοιπόν ημιμαθείς-στραβοδιδαγμένοι απόφοιτοι των "Ωδείων-μπακάλικων", μετά την απόκτηση του πτυχίου-διπλώματός τους, ακολουθούν συνήθως την εξής πορεία:
α) ουδέποτε ξαναμελετούν το όργανο-μουσικό αντικείμενο που σπούδασαν,
β) ουδέποτε κάνουν μεταπτυχιακές σπουδές στις σοβαρές μουσικές Ακαδημίες του εξωτερικού,
γ) ουδέποτε παρακολουθούν σεμινάρια,
δ) αποφεύγουν να παρακολουθήσουν πραγματικά ποιοτικές εκδηλώσεις (με διάφορες δικαιολογίες...)
ε) δεν κάνουν οι ίδιοι συναυλίες-ρεσιτάλ κλπ...
ΑΝΤΙ ΓΙΑ ΑΥΤΑ, κλείνονται σε ένα μίζερο δωμάτιο (με ένα συνήθως ξεκούρδιστο όργανο), παραδίδοντας κατ΄οίκον μαθήματα (χωρίς έλεγχο-πρόγραμμα) σε δύστυχα παιδιά... Οι περισσότεροι μάλιστα πλάθουν φανταστικές ιστορίες για τα επιτεύγματά τους και καταφεύγουν σε μικρές πόλεις παρουσιαζόμενοι ως "φωστήρες" ώστε οι μικροί μαθητές να τους βλέπουν σαν θεούς. Ελάχιστοι δε, έχουν ΚΑΙ το ΘΡΑΣΟΣ να εμφανίζονται κατά καιρούς σε συναυλίες, κυρίως στην επαρχία, δίνοντας ψευδή βιογραφικά και ΒΙΑΖΟΝΤΑΣ την μουσική που αποδίδουν...
Πρόσφατα, στην Κεφαλονιά (που μένω και εργάζομαι αρκετές ημέρες της εβδομάδας) παρακολούθησα στην τοπική TV αναμετάδοση ενός ρεσιτάλ πιάνου μιας αυτοαποκαλούμενης ΠΙΑΝΙΣΤΑΣ!; και κόντεψα να πάθω έμφραγμα από την κακοποίηση της αποδιδόμενης μουσικής (παραλλαγμένα έργα -τα περισσότερα όχι πιανιστικά, ανύπαρκτη τεχνική, ανύπαρκτος ρυθμός, απλοποιημένα-πετσοκομμένα έργα στα δύσκολα σημεία κλπ...), την στιγμή που τα διθυραμβικά σχόλια των υπευθύνων διοργανωτών προκαλούσαν (στο παν-άσχετο ακροατήριο) ρίγη συγκίνησης και έντονα χειροκροτήματα! Και αυτό είναι σύνηθες φαινόμενο σε εκδηλώσεις-ρεσιτάλ, κυρίως στην επαρχία…
ΑΝΑΡΩΤΙΕΜΑΙ: Δεν βρίσκεται κανένας να τολμήσει να διαμαρτυρηθεί για τέτοιες κακές εκδηλώσεις που δημιουργούν λάθος-χαμηλά πρότυπα στο κοινό!;;;;;
* Για τα μεγάλα θέατρα της χώρας μας λίγα θα πω. Είναι σίγουρο πως σε αίθουσες όπως τα Μέγαρα Αθηνών - Θεσσαλονίκης φιλοξενούνται πολλές υψηλού επιπέδου εκδηλώσεις. Είναι όμως εξίσου σίγουρο (και κοινό μυστικό) ότι πολύ δύσκολα Έλληνας κάνει καριέρα σε τέτοιους χώρους. Πρέπει να είναι κανείς τεράστιο- αδιαμφισβήτητο ταλέντο (π.χ: Δ. Σγούρος, Λ. Καβάκος, Μάτα Κατσούλη κλπ...) ώστε δικαίως να παρουσιάζεται σε τέτοιους χώρους. Διαφορετικά, ένας καλός μουσικός πρέπει να είναι μέλος μεγάλων οικονομικών-πολιτικών λόμπυ, ή γνωστό μέλος της gay κοινότητας, για να του ανοιχτούν πόρτες... Οι δε κριτικοί των ΜΜΕ ευκολότατα "καταπίνουν" κακές εκτελέσεις "μεγάλων ονομάτων"... αλλά δυσκολότατα γράφουν-λένε καλή κουβέντα για κάποια ταλαντούχα άτομα, που έχουν την προσωπικότητα και το θάρρος να μένουν μακριά από συγκεκριμένες "κλίκες"...
Επίσης οι κρατικές-επίσημες ορχήστρες μας παίζουν συνήθως αμελέτητες -ως εμποροϋπάλληλοι (όπως έλεγε ο συγχωρεμένος πιανίστας Κυδωνιάτης) και κοιτάνε το ρολόι τους πότε θα τελειώσουν την πρόβα... Αλλά τι να πεις... έχουν και δίκια... οι περισσότεροι είναι ανασφάλιστοι και απλήρωτοι επί μακρόν...
Για να μην πω για τις δεκάδες ερασιτεχνικές χορωδίες της χώρας με τους καραγκιόζηδες αυτοαποκαλούμενους μαέστρους! Διοργανώνουν απίστευτα πολλά "φεστιβαλάκια" και περιδιαβαίνουν την χώρα (ενίοτε -ξεδιάντροπα- και το εξωτερικό) δίνοντας συναυλίες, στις οποίες χορωδοί (στην πλειοψηφία τους 60-80 ετών) γκαρίζουν άτεχνα (μα κεφάτα!) τα τραγούδια που ο εκάστοτε μαέστρος τους συμπαθεί.. Αδιαφορούν βέβαια για το τι έχει γράψει ο συνθέτης που ερμηνεύουν, κάνουν απίθανες παραφράσεις των έργων που τραγουδούν, δουλεύουν κυρίως με "το αυτί" (και καμαρώνουν γι' αυτό!!!), αλλά έχουν πάντα φανταχτερές στολές.....(όχι παίζουμε!)
* Αλλά η μουσική σήψη δεν περιορίζεται στους χώρους της κλασσικής μουσικής! Κάποτε (μέχρι πρόσφατα) η μουσική για χαλαρή διασκέδαση (έντεχνη ή και λαϊκή) συνδεόταν με συνθέτες του βεληνεκούς ενός Χατζιδάκι... και στα βραδινά κέντρα απολάμβανες ερμηνευτές σαν την Γαλάνη και την Αλεξίου... Τώρα τα πρώτα ονόματα είναι άφωνα αγόρια που διαθέτουν νέας τεχνολογίας διορθωτικά μικρόφωνα και οπίσθια αρεστά σε διεστραμμένους μάνατζερ... και κορίτσια που αντί για ωραίες φωνές και σπουδές διαθέτουν ωραίες μεσούλες-μπουτάκια και στόλους υπηρετών (για μακιγιάζ, ντύσιμο, σκηνικά και χορευτικά), συνήθως δωρισμένους από τους γοργά εναλλασσόμενους πλούσιους εραστές τους!
Και φυσικά, αυτά τα αγόρια και κορίτσια διαφημίζονται μετά μανίας από καλοστημένα-εντυπωσιακά τηλεοπτικά σώου, τα οποία έχουν -κάποιοι- το Θράσος να τα αποκαλούν "μουσικές ακαδημίες"...!!!! Όλα αυτά με την ανοχή και συχνά την υποστήριξη της επίσημης πολιτείας... που το μόνο που προσφέρει στον Έλληνα είναι να προβάλλει τις μεγάλες-σοβαρές παραστάσεις (στην κρατική ΤV), αραιά και που, στις 3 τα ξημερώματα!
Σημεία των καιρών; Αποτέλεσμα της γενικότερης σήψης στον σύγχρονο πολιτισμό;;;
Πολλά μπορώ και θα ήθελα να επισημάνω ακόμα. Αλλά δεν ξέρω αν ωφελεί..
ΠΩΣ ΚΑΙ ΜΕ ΠΟΙΑ ΛΟΓΙΑ να πείσει ένας άνθρωπος σήμερα πως η μουσική είναι ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΜΑΖΙ και με δεδομένη την επίδρασή της στη ανθρώπινη νόηση-ψυχή οφείλουμε να την αντιμετωπίζουμε με τον αρμόζοντα σεβασμό;; Πως στην εποχή της προχειρότητας, της τσαπατσουλιάς, της φτήνιας, του εύκολου και του γελοίου να εξηγήσει κανείς τι εστί μουσική ποιότητα;;;
Μακάρι κάποιοι να ανοίξουν τα μάτια τους και να ψάξουν...
Εγώ έδωσα ένα στίγμα... πιότερο για να ξαλαφρώσω...
ΔΕΝ σημαίνει βέβαια πως όποιος ασχοληθεί με την ποιότητα θα γίνει υποχρεωτικά σπουδαίος ερμηνευτής ή συνθέτης, ή ότι θα παράγει πάντα υψηλή τέχνη... Το ΤΑΛΕΝΤΟ διαμορφώνει τους μεγάλους και τους ξεχωριστούς... Οι περισσότεροι είμαστε άνθρωποι με περιορισμένες δυνατότητες.
ΕΙΝΑΙ ΟΜΩΣ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟ ΝΑ ΞΕΡΟΥΜΕ ΠΟΥ ΒΑΔΙΖΟΥΜΕ. ΚΑΙ ΝΑ ΕΠΙΛΕΓΟΥΜΕ -ΕΣΤΩ- ΤΟΝ ΜΟΝΟ ΣΩΣΤΟ ΔΡΟΜΟ: την σοβαρή μουσική παιδεία, που χαρίζει -ΣΙΓΟΥΡΑ- ουσιαστική γνώση και καλλιέργεια. Και διαμορφώνει αληθινούς μουσικούς και σωστούς ακροατές, με μουσική συνείδηση και ήθος.
Για να αποτελεί η Μουσική στην ζωή μας ΑΓΓΙΓΜΑ ΨΥΧΗΣ. Άγγιγμα από "πολύτιμα πετράδια", από ήχους-γνώσεις που προσφέρουν "κάθαρση". ΌΧΙ άγγιγμα σκουπιδιών!!!!!

Φωτεινή Σαμαρά
Καθηγήτρια-σολίστ κλασσικού τραγουδιού,
Μαέστρος "Χορωδιακών Σχημάτων Δήμου Αργοστολίου",
Καλλιτεχνική Διευθύντρια Δημοτικού Ωδείου Λειβαθούς,
Ιδρύτρια της μουσικής ομάδας σολίστ: Conversazione